Vì sao có khiếu nại trong chấm điểm Boxing, quy định hiện hành của Việt Nam như thế nào?

Bên lề Giải vô địch Boxing trẻ toàn quốc 2024 vừa diễn ra, iThethao.vn tiếp nhận được một số ý kiến của các đoàn, đơn vị về quy định chấm phúc khảo, giải quyết khiếu nại theo quy định hiện hành. Trên cơ sở đó, iThethao.vn đã tìm hiểu, dựa trên những thông tin hiện có và cung cấp đến bạn đọc.

Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin về phúc khảo điểm số trong trận đấu. Đây cũng là phần phúc khảo được áp dụng nhiều nhất, xuất hiện với tần số lớn nhất. Về những nguyên tắc chấm điểm hiện hành cũng như ưu điểm và nhược điểm, bạn đọc có thể tham khảo TẠI ĐÂY.

Vậy quy định chấm phúc khảo, khiếu nại trong Boxing thành tích cao có từ bao giờ? Trước năm 2018, quy định này chưa hề tồn tại. Nó chỉ được đề xuất sau trận chung kết ASIAD 2018 ở môn Boxing nữ, hạng cân 51 kg. Đó là trận đấu giữa 2 võ sĩ Pang Chol Mi (CHDCND Triều Tiên) và Chang Yuan (Trung Quốc).

Ở trận đấu đó, Pang Chol Mi đã thi đấu hoàn toàn áp đảo trước Chang Yuan. Tuy nhiên, bảng điểm được công bố sau đó lại nghiêng về võ sĩ Trung Quốc. Đây là một trong những tình huống gây tranh cãi nhất ở Á vận hội năm đó. Ban huấn luyện đội tuyển Triều Tiên đứng phản đối trên võ đài, còn khán giả trung lập liên tục huýt sáo, la ó chế giễu ban tổ chức.

Hệ lụy từ trận chung kết ASIAD năm đó khiến Hiệp hội Boxing Quốc tế (IBA) phải thừa nhận một sự thật: Boxing thành tích cao có tình trạng chấm điểm sai lệch. Điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả các trận đấu. Vì thế, mục chấm phúc khảo bắt đầu được đưa vào quy định.

Trong giai đoạn 2019-2022, quy định chấm phúc khảo của IBA cho phép các đội được phép yêu cầu chấm lại sau khi kết quả được công bố. Họ có thể yêu cầu dù VĐV của mình thua 2-3, 1-4 hay 0-5. Tuy nhiên, ban tổ chức chỉ chấm lại điểm của 1 hiệp đấu duy nhất, thay vì cả 3 hiệp.

Quy định này của IBA đã giúp các đoàn thi đấu có thể lên tiếng. Ở chiều ngược lại, chuyện gì sẽ xảy ra khi sau buổi chấm phúc khảo, VĐV trước đó được công bố chiến thắng nay lại bị xử thua? Điều này đã diễn ra tại các giải đấu quốc tế, và "nạn nhân" bao gồm cả VĐV Việt Nam.

Tháng 10/2019, võ sĩ Nguyễn Thị Tâm dự giải vô địch Boxing nữ thế giới tại Nga. Trong trận tứ kết, cô giành chiến thắng 3-2 trước võ sĩ chủ nhà Liliya Aetbaeva. Đội Nga sau đó khiếu nại, và đảo ngược kết quả thành thắng 3-2 trước đại diện Việt Nam. Liliya Aetbaeva sau đó lên ngôi vô địch.

Từ cuối năm 2022 đến nay, IBA có điều chỉnh mới trong việc chấm phúc khảo và giải quyết khiếu nại. Các đoàn thi đấu không được phép yêu cầu chấm phúc khảo nữa. Thay vào đó, ban tổ chức chỉ thực hiện điều này sau khi xuất hiện kết quả chung cuộc 3-2 do 5 giám định đưa ra.

Theo quy định hiện hành (Bout Review), khi xuất hiện kết quả 3-2, sẽ có 2 giám sát hoặc trọng tài cấp cao xem lại trận đấu trong vòng 5 phút và chấm điểm. Điều này đã được áp dụng từ giải vô địch Boxing nữ thế giới 2023, nhưng một lần nữa, các VĐV Việt Nam chịu thiệt với cách chấm này.

Tháng 4/2024, tại trận mở màn giải vô địch Boxing U22 và trẻ châu Á, võ sĩ Đàm Ngọc Đức (Bắc Ninh) gặp Damdindorj Purevdorj (Mông Cổ). Sau 3 hiệp đấu, đại diện Việt Nam tạm thời giành chiến thắng 3-2. Hai giám sát vào chấm cùng sau đó lại nhận định võ sĩ Mông Cổ thắng, nên kết quả cuối cùng là Đàm Ngọc Đức nhận thất bại 3-4.

Những dữ kiện nói trên cho thấy, ngay cả khi áp dụng quy định cho phép chấm phúc khảo (cả mới và cũ), Boxing thành tích cao cũng không thể mang lại quyết định thỏa đáng cho các bên. Điều này cũng tương tự công nghệ VAR trong bóng đá. Bên cạnh đó, Bout Review còn yêu cầu đơn vị tổ chức phải có nguồn kinh phí lớn, vì cung cấp trận đấu ở nhiều góc quay.

Trên thực tế, điều kiện hiện tại của Việt Nam chưa cho phép áp dụng Bout Review vào các giải thành tích cao. Ở kỳ Đại hội Thể thao Toàn quốc 2022, Ban tổ chức áp dụng Bout Review theo hướng phù hợp với thực trạng ở Việt Nam: 2 giám sát chỉ chấm lại khi xuất hiện kết quả 3-2 và được đội thua yêu cầu.

Môn Boxing Đại hội Thể thao Toàn quốc 2022 cũng xuất hiện nhiều trận đấu có kết quả "lạ". Ngoài ra, việc áp dụng Bout Review cũng không mang lại kết quả thỏa đáng cho các bên tham dự. Vì lý do đó, Boxing Việt Nam hiện tại vẫn cho phép các đội được yêu cầu chấm phúc khảo với những quy định sau:

- Các đơn vị có thể yêu cầu chấm phúc khảo với mọi kết quả tùy ý. Ngay cả khi VĐV của mình thua 0-5, HLV vẫn có quyền yêu cầu chấm lại.

- Mỗi đơn vị có tối đa 3 lần yêu cầu chấm lại và kết quả không đổi.

- Thay vì chấm lại duy nhất 1 hiệp đấu, ban tổ chức sẽ chấm lại cả 3 hiệp đấu.

- Số lượng trọng tài chấm lại trận đấu là số lẻ lớn hơn 5, có thể là 7 người, 9 người, 11 người hoặc 13 người. Điều này nhằm đảm bảo trận đấu chấm lại có kết quả sát với thực tế nhất. Trọng tài chấm lại là những người không làm nhiệm vụ ở trận đấu đó, giúp kết quả đưa ra thêm phần khách quan.

Về những quy định hiện hành liên quan đến công tác chấm phúc khảo của Boxing Việt Nam, tại mỗi buổi họp chuyên môn diễn ra trước ngày khai mạc, Tổng trọng tài luôn thông báo rõ: Quy định quốc tế hiện tại không cho phép khiếu nại và chấm phúc khảo, nhưng Boxing Việt Nam vẫn cho phép, với những điều kiện "rộng" hơn. Các đoàn cũng không phản đối điều này.

Vì thế, những luận điểm như "thua 1-4 không được khiếu nại" là hoàn toàn không chính xác. Ngoài ra, việc chấm phúc khảo theo nguyện vọng cũng đảm bảo quyền được lên tiếng của các đơn vị.